Przejdź do zawartości

Jan Nepomucen Bobrowicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Nepomucen Bobrowicz
Data i miejsce urodzenia

12 maja 1805
Kraków

Data i miejsce śmierci

2 listopada 1881
Drezno

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

muzyka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Jan Nepomucen Bobrowicz (ur. 12 maja 1805 w Krakowie, zm. 2 listopada 1881 w Dreźnie) – polski kompozytor i wirtuoz muzyki gitarowej, księgarz i wydawca, nazywany Chopinem gitary.

Pochodzenie i początki kariery

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził ze szlacheckiego domu wywodzącego się z Litwy. Jako że rodzice interesowali się muzyką, naturalne było, iż ich syn kształcił się w tym kierunku. Wkrótce wszedł w skład członków Towarzystwa Przyjaciół Muzyki, a od 1829 roku brał udział w koncertach w miastach polskich i europejskich.

Ponadto podjął pracę w kancelarii Senatu Wolnego Miasta Krakowa, następnie przez kilka miesięcy, do połowy 1729 r. był aplikantem w dyrekcji policji[1][a]

Wziął udział w powstaniu listopadowym[2][1][4]. [b]. Za udział w powstaniu otrzymał srebrny krzyż Virtuti Militari[1].

Po upadku powstania wraz z innymi żołnierzami udał się na emigrację. Celem tułaczy była Francja, natomiast przypadkiem Bobrowicz musiał zakończyć podróż w Saksonii.

Początkowo brał udział w koncertach abonamentowych Gewandhausu. Po koncercie Klary Wieck sława Bobrowicza sięgnęła szczytów.

Twórczość kompozytorska

[edytuj | edytuj kod]

Bobrowicz skomponował i wydał około 40 utworów – taką liczbę wymienia większość słowników i encyklopedii. Większość jego kompozycji to wariacje oraz samodzielne lub zawarte w wariacjach utwory taneczne: polonezy, walce, mazurki, marsze oraz siciliana.

Bobrowicz często łączył kilka wariacji w nadrzędne całości, w oryginalny sposób aranżował grę z rytmem i metrum. W nowatorski sposób rozwinął brzmienie gitary klasycznej, które dopiero w II połowie XX wieku przekroczyło granice wytyczone przez polskiego muzyka.

Do najwybitniejszych dzieł koncertowych należą: Rondo op. 17 a także wiązanka na tematy z opery Zampa Ferdinanda Hérolda (op. 21), które zachwycają swoim rozmachem artystycznym, objętością i oryginalnymi aranżacjami orkiestrowymi.

Wybitnym dziełem jest również poemat taneczny Wielki polonez A-dur op. 24, który jest uważany za jedno z najwybitniejszych dzieł muzyki gitarowej XIX wieku.

Współpraca z firmą Wydawniczą Breitkopf und Härtel

[edytuj | edytuj kod]

Los skierował Bobrowicza do lipskiego kupca Gotzwärga, teścia właściciela firmy Breitkopf und Härtel (wydawnictwo założone w 1719 r., funkcjonuje do dziś). Firma specjalizowała się w branży muzycznej, tak więc w 1833 roku Bobrowicz rozpoczął współpracę z lipskim wydawnictwem. Miał być odpowiedzialny za druk większości książek w języku polskim. Podejmując się prac korektorskich dla tej instytucji, nie przypuszczał, że zostanie wkrótce redaktorem dużych serii wydawniczych.

W 1834 roku firma wydała „Bibliotekę Kieszonkową Klasyków Polskich”. Redaktorem serii został właśnie Bobrowicz. Przedsięwzięciem, które przyniosło rozgłos polskiemu redaktorowi, było przygotowanie dziesięciotomowej edycji „Herbarza Polskiego” Kaspra Niesieckiego. Edycja ukazała się w latach 1839–1846 nakładem firmy B&H.

Librairie Étrangère

[edytuj | edytuj kod]

Dwa tygodnie po otrzymaniu obywatelstwa, tj. w 1848 roku, Bobrowicz został prawnym właścicielem Librairie Étrangère, księgarni i wydawnictwa. Było to przedsiębiorstwo sortymentowo-nakładowe, zapewniające zbyt książek wydanych własnym nakładem, jak też objętych sprzedażą komisową.

Książki Księgarni Zagranicznej nie były treściowo związane z emigracją i stanowiły wydawnictwa dla przeciętnego odbiorcy. Cechowała je duża staranność, czasem zbytkowna szata graficzna i nietypowy krój czcionek. Wiele tytułów miało dwa wydania: zwykłe i luksusowe (oprawy z płótna angielskiego, safianu, skóry z wyciskami; więcej ilustracji). Wśród druków dominowały książki beletrystyczne i dzieła historyczne.

Konkurencja była ogromna, pojawiły się kłopoty ze zbytem wydawnictw. Były spowodowane nie tylko brakiem zdolności handlowych księgarza, jak i wygórowanymi żądaniami osób dysponujących książkami. Pomimo słusznych zasad jakimi kierował się w księgarstwie Bobrowicz, nie potrafił egzekwować należnych mu kwot. Lista jego dłużników była długa, a wysyłane monity nie skutkowały.

W 1859 roku Jan Nepomucen Bobrowicz ogłosił bankructwo. Pozostałe nakłady po upadku Księgarni Zagranicznej wykupił Zygmunt Gerstmann. Wiadomo, że w Brukseli sprzedawał książki Bobrowicza jako własne publikacje.

Schyłek życia

[edytuj | edytuj kod]

W roku upadku Księgarni udał się wraz z rodziną do Drezna, gdzie głównym zajęciem pozostawała działalność księgarska.

Bobrowicz zmarł 2 listopada 1881 roku. Został pochowany w Dreźnie na Nowym Cmentarzu Katolickim, a jego nagrobek przetrwał do 1925 roku. Później miejsce to zostało opłacone przez inną rodzinę.

Dzieła muzyczne

[edytuj | edytuj kod]
  • Wariacje na temat melodii ukraińskiej op. 7
  • Rondo “Brilliant et facile” op. 17
  • Wstęp i wariacje na temat polskiej pieśni Ja ciebie nie zapomnę op. 20
  • Introdukcja, Wariacje i Polonez na temat tyrolski op. 13
  • Marsze A-dur nr 1, 2 i 3, op. 25
  • Polonez A-dur op. 11
  • Wielki Polonez A-dur op. 24
  • Wiązanka na tematy z opery Zampa Ferdinanda Hérolda
  • Walc D-dur nr 1 op. 11
  • Walc A-dur nr 2 op. 11
  • Walc D-dur nr 3 op. 11
  • Walc A-dur nr 4 op. 11
  • Walc D-dur nr 5 op. 11
  • Walc D-dur nr 6 op. 11
  • Wariacje A-dur na temat „Là ci darem la mano” z opery „Don Giovanni” Wolfganga Amadeusza Mozarta op. 6
  • Wariacje i Polonez na temat duetu z opery „Capuleti i MontecchiVincenza Belliniego op. 30
  • Wariacje na temat arii „Oh! cara memoria” Michele’a Carafy op. 28
  • Wariacje na temat kawatyny z opery „Zelmira” Gioacchina Rossiniego op. 16
  • Wariacje na temat ulubionego walca op. 18

Podsumowanie i spis najważniejszych publikacji

[edytuj | edytuj kod]

Bobrowicz wydał 400 tomów dzieł polskich, z czego połowę we własnej firmie.

  • „Biblioteka Kieszonkowa Klasyków Polskich” – Breitkopf und Härtel, 1834 r., III ostatnie tomy wydał we własnej firmie w 1853 roku.
  • „Herbarz Polski” Kaspra Niesieckiego – Breitkopf und Härtel, 1839-1846.
  • „Biblioteka Powieści Historycznych” – Librairie Étrangère, 1844-1856.
  • „Biblioteka Malownicza Najzabawniejszych Powieści dla Dzieci” – Librairie Étrangère, 1846.
  1. Wg niektórych biogramów pracował w Sekretariacie Senatu Wolnego Miasta Krakowa aż do wybuchu powstaniu listopadowym, kiedy to miał porzucić tę pracę i dołączyć do powstańców[2][3]. Jest to jednak kwestionowane[1].
  2. Wg niektórych biogramów miał uzyskać stopień podporucznika artylerii konnej i mieć funkcję adiutanta gen. Józefa Bema[2][3]. Jest to jednak kwestionowane[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Krzysztof Komarnicki, Jan Nepomucen Bobrowicz [online], Dziedzictwo Muzyki Polskiej [dostęp 2024-04-18].
  2. a b c Agniszka Łukomska-Kryger, Polski emigracyjny ruch wydawniczo-księgarski w Lipsku w latach 1830–1918, „Biblioteka”, 17, 2013, s. 119–137, DOI10.14746/b.2013.17.6 [dostęp 2024-04-18]. Za: Stanisław Piotr Koczorowski, Bobrowicz Jan Nepomucen, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 157–158.
  3. a b Hanno Batorowska, Jan Nepomucen Bobrowicz polski wydawca i księgarz w Saksonii w czasach Wielkiej Emigracji, Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1992 (Prace Monograficzne Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie Nr 140), ISSN 0239-6025 [dostęp 2024-04-18].
  4. Bobrowicz Jan Nepomucen, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-04-18].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]